مدیریت ریسک

مدیریت ریسک چیست

تاریخچه مدیریت ریسک، به جنگ جهانی دوم برمیگردد. در آن دوره، مدیریت ریسک برای تضمین خرید و ممانعت از ضرر و محافظت در برابر ریسک های حتمی بازار مطرح شد. سپس، در دهه 1359 شمسی، قوانین بین المللی برای انواع ریسک تعیین شده  و شرکت های مالی و بازرگانی، به منظور در امان ماندن از ریسک های پیش بینی نشده، شروع به توسعه مدل های مدیریت ریسک کردند. جالب اینجاست که شرکت ها، پیش از در نظر گرفتن سمت و جایگاهی برای عنوان مدیر ریسک، افرادی با این عنوان و شرح وظایف در آنجا کار میکردند.

• مدیریت ریسک چیست
• مدیران ریسک چه وظایفی بر عهده دارند؟
• چرا مدیریت ریسک برای مدیران/ افراد معمولی حائز اهمیت است ؟
• مراحل روند مدیریت ریسک کدامند؟
• مدیریت ریسک برای مدیران / افراد معمولی چه نتایجی در بر دارد؟
• مدیریت ریسک چگونه به ارتقا سازمان کمک میکند؟
• چه فاکتورهایی بر مدیریت ریسک تاثیر میگذارند؟
• مدیران در چه زمینه هایی قادر به ریسک هستند؟
• آیا مدیریت ریسک به برنامه ریزی نیاز دارد؟
• مدیریت ریسک چه تاثیری بر دیگر فاکتورهای سازمانی دارد؟
• مدیریت ریسک چه تاثیری بر مدیریت یک سازمان دارد؟
• مسئولیت ریسک های یک سازمان بر عهده چه کسی است ؟
• مدیریت ریسک چه مزیت ها و معایبی دارد؟
• مدیران ریسک باید چه فاکتورهایی را برای مدیریت یک پروژه رعایت کنند ؟
• مولفه های مدیریت ریسک موثر کدامند؟
• چه محدودیت هایی برای مدیریت ریسک پیش بینی شده است؟

مدیریت ریسک، به معنای شناسایی، ارزیابی و برآورد و الویت بندی همه ریسک های حاصل از استفاده از انواع منابع و شیوه های مختلف و به حداقل رساندن و کنترل احتمال تاثیر دیگر وقایع است. قابل ذکر است که احتمال دارد که ریسک هایی که یک سازمان را تهدید میکنند از مسئولیت های قانونی، شکست پروژه ها، وقایع، ریسک اعتباری و حوادث واقعی نشات گرفته باشند. 
علاوه بر این، از دیدگاه مدیریت ریسک، وقایعی که در یک سازمان اتفاق می افتند، به دو گروه منفی و مثبت تقسیم شده که وقایع منفی در دسته ریسک ها و حوادث مثبت در گروه فرصت ها دسته بندی میشوند. علی رغم اینکه شناسایی انوع ریسک ها و مدیریت آنها به بهبود وضعیت سازمان ها کمک میکند اما، اخیرا به بسیاری از جنبه های مدیریت ریسک انتقاد وارد شده و گاهی برخی از آنها قابل پذیرش نیستند زیرا نمیتوان ریسک ها و تاثیرشان را برآورد و ارزیابی کرد. 

همین حالا در دوره مدیریت ریسک شرکت کنید

مدیران ریسک چه وظایفی بر عهده دارند؟

به طور معمول، افراد و یا مدیرانی میتواند مسئولیت انواع ریسک های یک سازمان را بر عهده بگیرند که، در حوزه هایی مانند آمار، مهندسی، مدیریت ریسک، اقتصاد، حقوق و یا علوم اقتصادی تحصیل کرده و تجربیات لازم و مکفی به دست آورده باشند. غالبا، مدیران ریسک با انواع سیاست ها و روندهای ریسک در یک سازمان سر و کار داشته و باید علاوه بر مهارت های کمی و کیفی، بتواند از عهده روندهای مختلف کاری نیز برایند. علاوه بر این، وظایفی که این مدیران میتوانند در کسب و کارها انجام دهند عبارتند از : 

• توضیح ریسک های خارجی تحمیل شده از سوی دولت بر سهامداران
• طراحی و اجرای روندهای کلی مدیریت ریسک (شامل بررسی و تجزیه و تحلیل تاثیر مالی روی شرکت )
• آگاهی دادن به کارکنان در مورد انواع ریسک ها از طریق آموزش
• مدیریت ریسک ها از طریق تجزیه و تحلیل ریسک های فعلی و شناسایی ریسک های احتمالی
• اماده شدن برای مدیریت ریسک و بودجه بندی
• ارزیابی ریسک ها
• بررسی قراردادهای اصلی و پیشنهادات کاری خاص
• کنترل و بررسی راهکارهای بیمه ای
• ایجاد برنامه های مستمر کسب و کار برای محدود کردن ریسک ها
• پیشبرد سیاست های مرتبط با حسابرسی داخلی و خارجی
• آگاهی دادن به مدیران در مورد اهمیت ریسک در کسب و کار
• به کارگیری ملاک ها و استانداردهای سلامت و ایمنی و خرید انواع بیمه

علی رغم اینکه، وظایف مدیران ریسک سازمان ها مشخص و معین است اما امکان دارد که شرح این وظایف با توجه به وسعت سازمان، شیوه کار و الزمات محیطی، کمتر و یا بیشتر شود. 

چرا مدیریت ریسک برای مدیران و افراد معمولی حائز اهمیت است ؟

یکی از دلایل اهمیت مدیریت ریسک برای مدیران این است که، آنها نسبت به انواع موقعیت های سازمان اطمینان خاطر ندارند. از این نظر، آنها بر روی شناسایی انواع ریسک ها در سازمان و مدیریت آنها درکسب و کار متمرکز میشوند.

از طرف دیگر، مدیرانی که بتوانند ریسک های موجود و احتمالی را به بهترین نحو مدیریت کنند، در واقع زمینه عملکرد مطمئن در آینده را برای خود فراهم کرده اند. علاوه بر این، دانش و اطلاعات آنها در این حیطه، شیوه برخورد و مقابله با مشکلات احتمالی را به آنها می آموزد. 
مدیری که مسئولیت ریسک در یک سازمان را بر عهده میگیرد باید بتواند خطرات قابل کنترل (ریسک خارجی ) و خطراتی مانند نقض اطلاعات ( ریسک داخلی) را به بهترین نحو کنترل کند. قابل ذکر است که، مدیریت ریسک در یک سازمان آنچنان اهمیت دارد که بدون ان، یک سازمان نمیتواند اهداف اینده خود را عملی کند. از این نظر، اخیرا بسیاری از سازمان ها، بخش مدیریت ریسک را به سازمان خود اضافه کرده اند. مسئولیت این بخش، ایجاد انگیزه و در نظر گرفتن استراتژی هایی است که به سازمان کمک میکند با موفقیت با ریسک ها مواج شود. 
غالبا، گروه و استراتژی های مدیریت ریسک سازمان های بزرگ باید پیچیده تر باشد تا بتواند میزان اهمیت هر ریسک را بررسی کرده و سپس آنها را اولویت بندی کنند. در کل، هدف از مدیریت ریسک این است که فقط ریسک هایی انجام شود که همزمان اهداف شرکت را تامین کرده و دیگر ریسک ها نیز تحت کنترل درایند. 
مدیریت ریسک در زندگی شخصی افراد هم به اندازه مدیریت ریسک در سازمان اهمیت دارد. همه ما میتوانیم با استفاده از این حوزه، انواع مشکلات شخصی و کاری را شناسایی کرده، آنها را تجزیه و تحلیل کنیم و راهکار موثری را برای دستیابی به اهداف ما بیابیم. 
با توجه به اهمیت مدیریت ریسک برای مدیریت و کنترل وقایع سازمانی، موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان دوره مدیریت ریسک را برای مدیران و افراد علاقمند به این حوزه معرفی کرده است. این افراد میتوانند با دریافت مدرک مدیریت ریسک این موسسه که مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است ، در سمت ها و جایگاه های سازمانی مهم مشغول به فعالیت شوند و از دانش و آموخته های خود به بهترین نحو بهره ببرند. 

مراحل روند مدیریت ریسک کدامند؟ 

ریسک و عدم قطعیت دو کلمه ای هستند که در همه پروژه ها همراه با هم استفاده میشوند. علاوه بر این، در صورتی که مدیران برای عدم قطعیت چهارچوب و محدوده ای مشخص کنند، به سهولت میتوانند اهداف پروژه ای را تامین نمایند. کارایی روند مدیریت ریسک اینگونه است که، به حل مشکلات و تهدید های ایجاد شده کمک کرده و برخی از نتایج اینده را پیش بینی میکند. غالبا، روندهای مدیریت ریسک دارای مراحل مشابهی بوده و عبارتند از : 

•  شناسایی ریسک و بررسی تاثیر و نتایج آن و استفاده از تکنیک های خاص برای یافتن ریسک های موجود در یک پروژه
• تعیین احتمال حادث شدن ریسک از طریق شناخت نوع ریسک و احتمال تاثیرش بر اهداف پروژه
• ارزیابی رسیک از طریق تعیین دامنه آن و تصمیم برای پذیرش و انجام اقدامات بعدی
• برنامه ریزی برای واکنش به ریسک ها و به حداقل رساندن ریسک های منفی و افزایش فرصت ها
• بررسی و ارزیابی نوع ریسک و نظارت و کنترل بر آنها بعد از ثبت ریسک های پروژه 

علی رغم اینکه، این مراحل برای همه موقعیت های ریسک مشابه هستند اما امکان دارد که برخی از آنها همزمان انجام شود تا مدیران بتوانند زودتر از موعد شاهد نتایج ارزیابی ریسک ها باشند. 

مدیریت ریسک برای مدیران و افراد معمولی چه نتایجی در بر دارد؟

با توجه به اینکه، امکان دارد انواع ریسک ها در یک سازمان خطراتی را به دنبال داشته باشد، بنابراین مدیران باید پیش از انتخاب ترفند و یا استراتژی خاص برای مقابله و مواجه با آن ریسک، به نتایج /پیامدهایی که به دنبال دارد نیز اندیشیده و سپس در مورد انتخاب آن تصمیم گیری کنند. 
مدیران باید بعد از به کارگیری انواع استراتژی ها برای رفع مشکلات و موانع، به این نتیجه رسیده و یا اطمینان حاصل کنند که همه و یا حداقل بخشی از اهداف تامین شده است. به عنوان مثال، غالبا مدیران شرکت های سرمایه گذاری با ریسک های مالی متعددی مواجه هستند و به همن دلیل، باید نسبت به تورم ها و رکودهای دوره ای، ورشکستگی ها و نوسان های موجود در بازارهای سرمایه حساس بوده و مواردی که قبلا منجر به شکست شده را بررسی کنند. مدیران ریسک باید در نهایت بتوانند با شناسایی انواع ریسک ها و تاثیر آنها، همه آنها را کنترل کرده و خطرشان را به حداقل برسانند. 

امکان دارد که افراد معمولی هم از ریسک ها و مدیریت ریسک ها نتایجی مانند بهبود وضعیت شغلی و زندگی نصیب شان شده و آنها را ترغیب به انجام ریسک های بزرگتر کند. علاوه بر این، این افراد میتوانند بعد از اشنایی با انواع ریسک ها ، آموختن شیوه به کار گیری و منتفع شدن ، از آنها به صورت متفاوتی درکسب و کارهای خانگی و یا خانوادگی استفاده کرده و به اهداف و نتایج دلخواه دست پیدا کنند. 

مدیریت ریسک چگونه به ارتقا سازمان کمک میکند؟

یکی از موضوعاتی که مدیران هنگام تصمیم گیری برای انجام ریسک مد نظر قرار میدهند این است که ایا این ریسک میتواند سازمان و شیوه کسب و کار آن را ارتقا دهد یا نه. گاهی سازمان ها به صورت انفعالی عمل کرده و نیازی به انواع سیاست ها و روندهای خاص ندارند و امکان دارد که همین مسیر کاری برایشان مشکلات جدی به وجود آورد. 
اما در صورتی که مدیران شیوه های کاری خود را به انواع فعالانه تغییر دهند، میتوانند کنترل موقعیت ها و ریسک ها را به دست گرفته و اقدامات موثر و مفیدی در جهت توسعه روندهای کاری و ساختار سازمانی انجام دهند. علاوه بر این، مدیران باید به منظور ارتقا در سازمان، آخرین ریسک ها و تغییرات را بررسی کرده و واکنش  ها و تاثیرات آنها را تجزیه و تحلیل کنند تا به کارایی و اهمیت آنها در سازمان پی ببرند. 
در مرحله بعد ، مدیران باید به شیوه های مورد نیاز برای ارتقا موقعیت فعلی اندیشیده و در این راه ، به تاثیر و اهمیت تصمیم گیری های سازمانی و برنامه ریزی استراتژیک و ویژگی های آنها نیز توجه کافی داشته باشند. علاوه بر این، در صورتی که مدیران ریسک و کسب و کار نتوانند از این تجهیزات به خوبی بهره ببرند، باید اقدامات خاصی را برای جایگزین کردن آنها با تجهیزات و ابزار مناسب انجام دهند.  

چه فاکتورهایی بر مدیریت ریسک تاثیر میگذارند؟ 

غالبا، فاکتورهایی که میتوانند بر مدیریت ریسک کسب و کار تاثیر بگذارند از سه گروه نقطه ضعف های داخلی، تهدید های خارجی و منابع مثبت ناشی میشوند. علی رغم اینکه ریسک هایی موجود در کسب و کار و انواع صنایع متفاوت به نظر میرسند اما، فاکتورهایی که باید برای برآورد و مدیریت ریسک در کسب و کار در نظر داشت، مشابه هستند. فاکتورهای موثر بر مدیریت ریسک شامل :
فاکتورهای خارجی : فاکتورهایی مانند سیاست و اقتصاد که سازمان ها نمیتوانند آنها را کنترل کنند، فاکتورهای خارجی نامیده میشوند. با توجه به تعریف، ریسک این فاکتورها بسیار زیاد بوده و میتواند بر رقابت بین سازمان ها تاثیر بگذارد. علاوه بر این، میتوان تاثیر این فاکتورها را از طریق نظارت مستمر کاهش داد. 
فاکتورهای داخلی : فاکتورهایی شامل فاکتورهای فیزیکی ( مانند خرابی دستگاه ها)،  فاکتورهای انسانی ( مانند مشتری ها و استخدام) و فاکتورهای تکنولوژیکی ( مانند روند کسب و کار و تکنولوژی اطلاعات)، در این گروه قرار میگیرند. علاوه بر این، این فاکتورها قابل پیش بینی و برنامه ریزی نیز هستند و از این نظر، میتوان به راحتی برای تامین اهداف مورد نظر از آنها استفاده کرد.
فاکتورهای شخصی : فاکتورهایی که بتوانند ریسک های کسب و کار را تحت تاثیر قرار دهند، جز فاکتورهای شخصی طبقه بندی میشوند. قابل ذکر است که در صورتی که مدیران فقط وضعیت موجود را در نظر بگیرند،  این فاکتورها میتوانند به از دست رفتن فرصت های رشد و سود های کلان و چشمگیر منتهی شوند. البته، باید به این نکته توجه داشته باشید که امکان دارد ، فاکتورهای موثر بر مدیریت ریسک در هر حیطه متفاوت بوده و نتایج متفاوتی هم به همراه داشته باشند. 

همین حالا در دوره مدیریت ریسک شرکت کنید

مدیران در چه زمینه هایی قادر به ریسک هستند؟ 

به طور معمول، همه مدیران و البته مدیران کسب و کار باید توانایی ریسک کردن در اکثر زمینه های کاری را داشته و نتایج مثبتی به دست آورند تا از این طریق، زمینه ارتقا و رشد سازمانشان فراهم شود. همچنین، مدیران میتوانند در حوزه هایی که ریسک پذیری شان قبلا آزموده شده، ریسک کرده و از نتایج آن برای پیشبرد اهداف شان استفاده کنند. غالبا، مدیران و مدیریان کسب و کار در حیطه های زیر ریسک میکنند :

• ریسک عملیاتی: این ریسک، به شکست های پیش بینی نشده ( احتمال دارد که این نوع از شکست، شکست تکنیکی یا حاصل روندها باشد) در عملیات های سازمانی اشاره دارد و امکان دارد که منشا آنها بیش از یک دلیل باشد.
• ریسک مالی : ردپای ریسک مالی در انواع ریسک ها قابل مشاهده بوده و به معنای، وجود جریان های پولی در داخل و یا خارج از کسب و کار و احتمال ناگهانی شکست مالی است. علاوه براین، ریسک مالی کسب و کارهای بین المللی بیشتر است.
• ریسک استراتژیک: در این نوع از ریسک ها، به کارگیری انواع استراتژی ها تاثیر کمی داشته و سازمانها و شرکت ها باید برای دستیابی به اهدافشان تلاش زیادی بکنند.
• ریسک شهرتی/ اعتباری :  شهرت و اعتبار مهمترین نقطه مشترک همه کسب و کارها است زیرا در صورتی که خللی به آن وارد شود، ارتباط شرکت ها و سازمان ها با همه مشتری ها قطع شده، تامین کننده اجناسی با کیفیت پایین تر در اختیار شرکت گذاشته و کارکنان ، حامی های مالی و تبلیغ کنندگان تصمیم به ترک شرکت میگیرند، و البته یافتن جایگزین برای مورد آخر بسیار دشوار خواهد بود.
• ریسک انطباقی: این ریسک بر آینده کسب و کار تاثیر میگذارد و گویای این مطلب است که سازمان و یا شرکت باید به محض گسترش کسب و کار،  با قوانین جدیدی که قبلا اجرا نشده اند، انطباق داده شود.
  دوره آموزشی مدیریت ریسک که توسط موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان برگزار میشود، برای همه مدیران مزیت های بالقوه ای را به دنبال داشته و دنبال کردن و مطالعه دوره و دریافت گواهینامه مدیریت ریسک نیز به آنها کمک میکند تا از آموخته های خود به طور موثر و کاربردی در سازمان شان استفاده کرده و حتی نتایج این ریسک ها را با دیگران نیز به اشتراک بگذارند.

غالبا، دوره های مدیریت ریسکی که مدیران در آن شرکت میکنند، دارای چهار مرحله است که بعد از درک و شناخت هر کدام میتوان به مرحله بعدی صعود کرد و عبارتند از :
•    شناسایی عواملی که موجب ریسک در سازمان میشوند
•    توضیح و شرح روندهای مشخص برای ارزیابی ریسک ها
•    در نظر گرفتن روندهایی برای کاهش و تخفیف تاثیرات ریسک ها در سازمان
•    در نظر گرفتن روندها و پروسه ها برای شناسایی انواع ریسک های احتمالی
از میان مدیرانی که در دوره مدیریت ریسک شرکت میکنند، افرادی موفق به دریافت مدرک مدیریت ریسک میشوند که آموزش های مدیریت و کسب و کار را همراه با دوره های تخصصی در مورد مدیریت ریسک، سرمایه گذاری برای ریسک ، ارزیابی ریسک و اصول حسابداری را آموخته باشند. 

آیا مدیریت ریسک به برنامه ریزی  نیاز دارد؟

به طور معمول، سازمان ها و شرکت ها برای حوادث و وقایعی که با آن مواجه میشوند، از قبل برنامه ریزی کرده و تا حدودی میتوانند مانع از خسارت های مالی شوند زیرا تقریبا زمان حادث شدن این وقایع مشخص است. از این موضوع اینطور میتوان نتیجه گرفت که مدیریت ریسک هم باید در زمان خاص و مشخصی انجام شود و نیاز به برنامه ریزی دقیق و درست دارد. 
غالبا، در روند برنامه ریزی برای مدیریت ریسک، مدیر یک سازمان تمام تلاش خود را در جهت پیش بینی ریسک ها، برآرود و ارزیابی تاثیر ریسک ها و انواع واکنش ها به آنها به کار گرفته و برای ارزیابی تمام آنها یک طرح و نقشه در نظر میگیرد. علاوه بر این، همه اقدامات و کارهایی که در این زمینه انجام میشود به این جهت است که، ریسک ها میتوانند تاثیرات مثبت و یا منفی بر روی اهداف یک پروژه داشته باشند. علاوه بر این، ریسک های هر پروژه پنهان و مخفی بوده و باید از طریق ارزیابی مستمر ریسک ها و توسعه طرح ها و برنامه ریزی به برطرف کردن آنها پرداخت. 
هنگامی که مدیران برای مدیریت ریسک برنامه ریزی میکنند، باید ریسک های احتمالی را با تاثیر کوتاه و یا بلند مدت شان در نظر گرفته و استراتژی های را برای ممانعت از مواجه شدن با مشکلات انتخاب کنند. علاوه بر این، هر کدام از تیم های پروژه باید به صورت دوره ای، برنامه ریزی های مدیریت ریسک را بررسی کرده و موقعیت هایی که انواع ریسک های پروژه را نشان نمیدهند، شناسایی کنند. 
علاوه بر این ، امکان دارد که برنامه ریزان در برابر این ریسک ها 4 نوع پاسخ نشان بدهند که عبارتند از که:

• کنترل، تعدیل و یا کاهش تاثیر تهدیدها
• اجتناب کردن از تغییر برنامه به منظور کشف و شناسایی مشکل
• انتقال یا اشتراک گذاری منابع خارجی به شخص ثالثی که بتواند نتیجه را به نحو احسن مدیریت کند
• پذیرش و قبول کردن احتمال تاثیرات منفی

وظیفه مدیران در برابر هر ریسک این است که، احتمال وقوع و رویداد آن را بررسی کرده و پیش از وقوع، تاثیرات نامطلوب آن را کاهش داده و به جای آن، ریسک هایی که تاثیر مثبتی بر روند سازمان و موفقیت های مستمر دارند را جایگزین کرده و بر تعداد آنها بیفزایند. علاوه بر این، مدیران میتوانند در مورد انواع ریسک ها با کارکنان و دیگر مدیران صحبت کرده و در مورد اعمال و یا پیشگیری از آنها با هم تصمیم گیری کنند و در نهایت، هدف اصلی باید حفظ و ارتقا سازمان باشد.  

مدیریت ریسک چه تاثیری بر دیگر فاکتورهای سازمانی دارد؟

اولین و مهمترین هدف از اعمال و اجرای مدیریت ریسک در یک سازمان این است که، تا حد امکان از نتایج منفی انواع موقعیت های تهدید کننده بکاهد. علاوه بر این، توانایی مدیران این حیطه باید ورای ریسک های موجود بوده و بتوانند ریسک های خارج از کنترل را نیز به منظور بهبود وضعیت سازمان تحت کنترل در بیاورند. همچنین، تحقیقات انجام شده در حوزه ریسک حاکی از این است که مدیریت ریسک میتواند بر فاکتورهای سازمانی تاثیر بگذارد. 
فاکتورهای سازمانی به دو گروه فاکتورهای داخلی و خارجی تقسیم میشوند. فاکتورهای داخلی میتوانند مسیر پیشرفت و پیشروی یک سازمان را تعیین کنند و شامل موارد ساختار سازمانی، رهبری، آموزش و ارتباط هستند در حالی که فاکتورهای خارجی از نوع اجتماعی، اقتصادی و تکنولوژیکی باشند.
به عنوان مثال، ساختار سازمانی، چهار چوبی است که یک سازمان غیر انتفاعی و یا دولتی را حفظ کرده و پایدار نگه میدارد. علاوه بر این، در صورتی که ساختار سازمانی به درستی تعریف شده باشد میتواند، مسیرها و موقعیت های انواع ریسک در سازمان و مسئول اصلی هر عملکرد را مشخص کند. علاوه بر این، این ساختارها به انواع سنتی و مدرن تقسیم بندی میشوند و اجرای مدیریت ریسک در هر کدام کمی پیچیده بوده و نیازمند مداخله مدیر ارشد است. 

مدیریت ریسک چه تاثیری بر مدیریت یک سازمان دارد؟

هنگامی که یک سازمان با موقعیت های غیر قطعی مواجه شده و نتواند به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابد، در واقع در حال ریسک است. در این موارد، ابتدا مدیریت باید نوع ریسک را مشخص کرده (ریسک هایی که نمیتوان کنترل آنها را به دست گرفت، ریسک خارجی نامیده شده و ریسک های شامل نقض انواع اطلاعات، در دسته ریسک های داخلی جای میگیرند) و برای کنترل آنها  راهکار موثری بیابد. 
نقش مدیریت ریسک در مدیریت یک سازمان و کمک به دستیابی به اهداف انکار ناپذیر است زیرا، این مدیریت سازمان است که همه اهداف را تعریف کرده و ریسک های موجود برای دستیابی به آنها را بررسی نموده و مد نظر قرار میدهد. اهمیت مدیریت ریسک در سازمان تا جایی است که اخیر هر کدام از آنها، برای تیم خود گروهی با عنوان مدیریت ریسک در نظر گرفته اند که با کمک آنها ریسک ها را شناسایی کرده، استراتژی هایی را برای مقابله با ریسک ها پیشنهاد داده ، این استراتژی ها را اجرا نموده و دیگران را نیز به استفاده از این استراتژی ها ترغیب میکند.
به طور معمول، تیم مدیریت ریسک مسئول ارزیابی هر کدام از این ریسک ها و تعیین اهمیت آنها برای کسب و کار است. علاوه بر این، شغل مدیریت ریسک جز مشاغال مالی در نظر گرفته میشود زیرا اکثر ریسک هایی که کسب و کارها با آن مواجه میشوند، به نوعی به وضعیت مالی سازمان ارتباط دارد.

همین حالا در دوره مدیریت ریسک شرکت کنید

مسئولیت ریسک های یک سازمان بر عهده چه کسی است ؟ 

مدیریت ریسک، به معنای انجام اقداماتی به منظور ممانعت و جلوگیری از اشتباه در انواع پروژه ها و تاثیر بر کیفیت، هزینه، زمان و آن حوزه خاص است. از این نظر، همه افرادی که به نوعی در این پروسه ها درگیر هستند، مسئول ریسک ها بوده اما مسئولیت افرادی مانند مدیر ارشد، مدیران گروه و مدیران نسبت به یک پروژه، بیشتر و مستقیم تر است. حسابرس های داخلی نیز در برابر ارزیابی مستقل ریسک ها، برنامه سالیانه ارزیابی ریسک که به توسعه برنامه حسابرسی ریسک مدار کمک میکند،  مسئولیت دارند.
علاوه بر این، تیم مدیریت ریسک هم نقش تعیین کننده ای در تعیین سیاست های مدیریت ریسک و تعریف چهارچوب ها دارد. این تیم، وظایف و نقش خود را از 5 طریق اجرا میکند:

• پذیرش و شناسایی : به طور معمول، شروع هر کاری با عدم قطعیت همراه بوده و افراد در صورتی میتوانند موقعیت های غیر قطعی را مدیریت کنند که دانش و تجربه مختص اینکار را داشته و از احتمال شکست کارشان نیز مطلع باشند.
• ارزیابی و اولویت بندی : در این مرحله، تیمی که برای مدیریت ریسک در نظر گرفته شده باید، احتمال وقوع هر کدام از وقایع، میزان تاثیرات مثبت و یا منفی و هزینه هر پروژه و فعالیت های مختص آن را مشخص کند.
• اجرای استراتژی: در این مرحله، تیم مدیریت ریسک تصمیم میگیرد که چطور با استفاده از استراتژی های مدیریت ریسک، ریسک های اولویت بندی شده را مدیریت کند. علاوه بر این، امکان دارد که برای اجرای این استراتژی، از استراتژی های اصلاح، اجتناب، اشتراک و حفظ استراتژی استفاده شود.
•  اجرای طرح مدیریت ریسک : مسئولیت اصلی تیم اجرای ریسک، پذیرفتن و اجرای طرح مدیریت ریسک است. اینکار با توزیع گروهی مدیریت ریسک و توضیح موارد طرح مورد نظر برای هر فرد آغاز میشود. علی رغم اینکه، هرفردی فرصت بحث و اظهار نظر در مورد نحوه اجرای این طرح را دارد اما، در حال این افراد باید دوره آموزشی کوتاهی را بگذرانند. علاوه بر این، افرادی که در این زمینه تحصیلات مرتبط دارند، میتوانند به دیگران در فهم مفاهیم کمک کنند.
• بررسی و اصلاح طرح مدیریت ریسک : در حین اجرای طرح های مختلف برای یک ریسک، مدیران باید به منظور بررسی تناسب برنامه با شرایط جدید ، فعالیت های پروژه را بررسی کرده، وضعیت و پیشرفت ریسک های شناسایی شده را نموده و تهدیدها و فرصت های جدید را ثبت کند.

ریسک هایی که در هر سازمان انجام میشود ، به وضوح میتواند آینده آن را پیش بینی کرده و رقم بزند. از این نظر، فردی باید مسئولیت این ریسک ها را بر عهده بگیرد که به همه انواع ریسک و پیامدهای دراز مدت آن برای سازمان احاطه کامل داشته و البته دانش و اطلاعات تخصصی این زمینه را نیز کسب کرده باشد. 
دوره مدیریت ریسک که از طرف موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان برگزار میشود، فرصت خوبی در اختیار این مدیران میگذارد تا با همه ابعاد ریسک اشنایی پیدا کرده و بتوانند مزیتها و معایب به کارگیری آنها را در سازمان پیش بینی کنند. علاوه بر این، دریافت مدرک مدیریت ریسک این موسسه که مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده نیز بر اعتبار شیوه کار این مدیران افزوده و میتواند موفقیت زود هنگام آنها را تضمین کند.

مدیریت ریسک چه مزیت ها و معایبی دارد؟

مدیریت ریسک، یک رویکرد مهم در رهبری است که تضمین میکند، هر تهدید بالقوه ای که به موقع شناسایی شود میتواند به موفقیت یک پروژه کمک کند.  علاوه بر این، مدیریت ریسک، مهمترین روند برای کنترل پروژه است. همچنین، مدیریت ریسک دارای مزیتهایی است که، میتواند نحوه تصمیم گیری برای پروژه را تغییر دهد. در اینجا، به برخی از مزیت های مدیریت ریسک برای یک پروژه اشار میکنیم :

• احتمال غافلگیری کمتر میشود : غالبا، مدیران غافلگیری را دوست نداشته و ترجیح میدهند تا با استفاده از مدیریت ریسک، در مورد چالش های پروژه صحبت کرده و مشکلات را به منظور بررسی و یافتن راه حل در نظر بگیرند.
• انتظار موفقیت ، امری طبیعی است : هنگامی که بدانید ریسک ها کنترل و مدیریت میشوند، میتوانید انتظار موفقیت هم داشته باشید.
• ارتباط بین مدیران و تیم پروژه بهبود پیدا کرده و روند مدیریت ریسک مثبت تر میشود.
• میتوان پروژه هایی که مشکل دارند را به راحتی شناسایی کرد : با استفاده از مدیریت ریسک میتوان عملکرد همه پروژه ها را بررسی کرده و مواردی که به کمک و توجه نیاز دارند را به سهولت شناسایی کرد.
• تیم پروژه همیشه متمرکز است : هنگامی که تیم پروژه مشکل را دنبال و مدیریت کند، میتواند با تمرکز به نتایج مهم و تعیین کننده دست پیدا کند.
• میزان بودجه با دقت بیشتری تعیین شده و کمتر بر حدس های تیم پروژه وابسته خواهد بود.
• محدوده هزینه ها و خدمات آن مشخص است: در صورتی که مدیران پروژه نتوانند برای ریسک ها راه حلی ارایه دهند ، باید با مدیران ارشد مشورت کنند. علاوه بر این، مشخص و واضح بودن روند ریسک تضمین میکند که، ریسک های مهم شناسایی شده و توسط افراد و کارشناس های به درستی ارزیابی میشوند.
• کیفیت داده ها به تصمیم گیری موثر کمک میکند : هنگامی که مدیران ارشد به داده های با کیفیت دسترسی پیدا کنند، میتوانند در مورد انواع ریسک و مدت زمان  و....تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.

علی رغم اینکه، مدیریت ریسک میتواند وضعیت و موقعیت یک سازمان را بهبود داده و جایگاه آن را ارتقا دهد، اما گاهی امکان دارد که برخی از شیوه های این نوع از مدیریت برای برخی از سازمان ها مضراتی و معایبی به دنبال داشته و همین موضوع مانع به کارگیری مدیریت ریسک در آن سازمان ها بشود. معایب مدیریت ریسک میتواند شامل موارد زیر باشد:

• جمع آوری اطلاعات و در نظر گرفتن استاندارد برای مدیریت ریسک کمی دشوار بوده و امکان دارد که، اجرای استراتژی ها را دشوار کند.
• مدیریت ریسک به عوامل و هویت های خارجی وابسته بوده و مستلزم استفاده بهینه از داده های خارجی نیز هست.
• گاهی همزمان با مدیریت ریسک، تهدید هایی شکل میگیرند که باید به گونه ای مدیریت شوند که به سرعت حذف شوند.
• مدیریت ریسک به داده های خارجی ، شامل ریسک های منابع دیگر، وابسته است.
• محاسبات مدیریت ریسک بدون استفاده از ابزار اتوماتیک دشوار است.
• در صورتی که سازمان برای مدیریت ریسک برنامه ریزی نداشته باشد، باید هزینه ضررهای پیش بینی نشده را پرداخت کند.
• مدیریت ریسک باید توسط فرد انجام شده و از این نظر، گاهی کنترل آن دشوارتر به نظر میرسد زیرا تمرکز این روند هم روی کنترل است.

مدیران ریسک باید چه فاکتورهایی را برای مدیریت یک پروژه رعایت کنند ؟ 

مدیریت ریسک در پروژه، یکی از مهم ترین بخش های هر پروژه بوده و بر اساس تعریف های موجود، ریسک، موقعیت پیش بینی نشده ای است که امکان دارد بر نتایج پروژه تاثیر مثبت و یا منفی بر جا بگذارد. علاوه بر این، مدیریت ریسک انواع پروژه ، حیطه نسبتا جدیدی است که با مدیریت ریسک مورد استفاده در موقعیت های مالی و عملیاتی تفاوت دارد و به فاکتورهای متعددی مانند سردرگمی در استفاده از مدیریت ریسک برای پروژه ها و ریسک در فعالیت های اجتماعی  وابسته است. 
قابل ذکر است که مدیریت ریسک در پروژه، میتواند به فاکتورهای سازمانی حمایت کننده، نقش ها و مسئولیت ها و تجزیه و تحلیل ها مرتبط باشد. علاوه بر این، از مدیریت ریسک در پروژه برای شناسایی تهدیدها و بررسی فرصت هایی که پیش روی سازمان قرار دارد استفاده میشود. علی رغم اهمیت و کاربرد مدیریت ریسک برای مدیریت انواع پروژه ها اما، برای کشف و بررسی ریسک های موجود در پروژه ها از شیوه های کیفی، نیمه کیفی و یا محصول استفاده میشود زیرا این شیوه ها امکان الویت بندی بهینه راه کارها را فراهم میکنند. 

مولفه های مدیریت ریسک موثر کدامند؟

مدیریت ریسک روندی است که در طی آن ریسک های احتمالی تهدید کننده یک سازمان باید شناخته و کشف شده و سپس مورد ارزیابی قرار بگیرند و بر اساس اهمیت شان، اولویت بندی شوند. در مراحل بعد، مدیرانی که مسئولیت مدیریت ریسک را بر عهده میگیرند باید بتوانند، احتمال وقوع این ریسک ها را به حداقل رسانده و بر احتمال وقوع آنها نظارت و کنترل داشته باشند و راهکارهایی هم برای مشکلات آینده ارایه دهند. 
مدیران ریسک باید به این نکته توجه داشته باشند که، در صورتی میتوانند ریسک ها را به صورت بهینه و موثر کنترل کنند که، 4 عامل اصلی را در ذهن داشته باشند :

• انتقال ریسک : مدیران باید به این موضوع فکر کنند که ایا میتوانند ریسک ها و پیامدهای انها را به دیگر بخش ها انتقال داد و در این صورت، باید چه سیاست های بیمه ای در پیش گرفته  و توافق های پرداخت غرامت  انجام دهند.
• پذیرش ریسک: مدیران باید، برخی از ریسک ها را بپذیرند و خودشان برای پرداخت مالیات مهیا کنند زیرا جزیی از فعالیت های سازمان هستند.
•  تعدیل و یا ممانعت از ریسک : مدیران موظف تا اقداماتی را به منظور کاهش احتمال وقوع یا تاثیر ریسک ها انجام دهد. به این منظور ، آنها باید تمام فعالیت ها و برنامه ها را به گونه ای ساختار بندی کنند که به کاهش ریسک های سازمانی بیانجامند.
•  اجتناب از ریسک : گاهی مدیران میتوانند فعالیت هایی که بسیار ریسک پذیر هستند را حذف کرده و رویکردهایی را در پیش بگیرند که به دستیابی به اهداف سازمانی کمک کنند.

امکان دارد که برخی از مدیران ضرورت اجرای برخی از ریسک ها را ندانند و بنابراین، آنها را نپذیرند و یا متوجه محدودیت هایی که در این زمینه وجود دارد، نشده و یا به این به بیاندیشند که یک ریسک خاص را به بخش های دیگر سازمان انتقال داده و سپس مراحل اجرایی را انجام دهند. در هر حال، این مدیران به دانش تخصصی و جامعی نیاز دارند که آنها را نسبت به مزیت ها و پیامدهای هر کدام از این انتخاب ها آگاه کند.

دوره آموزش مدیریت ریسک که توسط موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان برگزار میشود، به این مدیران ریسک پذیر امکان میدهد تا در فرصتی کوتاه، هر آنچه برای تصمیم گیری در مورد ریسک های سازمانی، فاکتورهای سازمانی موثر و کسب نتایج دلخواه نیاز دارند را آموخته و با استفاده از گواهینامه مدیریت ریسک، آنها را به صورت عملی و رسمی در سازمان اجرا کنند. علاوه بر این، مدیران میتوانند با استفاده از مطالعه و خواندن دقیق نکات این دوره، ریسک های داخلی و خارجی سازمانشان را نیز شناسایی کنند. 

چه محدودیت هایی برای مدیریت ریسک پیش بینی شده است؟

همه شرکت ها و سازمان های موفق باید از قبل برای حوادثی که هنوز حدث نشده اند آماده بوده و پیش بینی های لازم را برای موقعیت های ریسک کرده باشند. علاوه بر این، تیم های ارزیابی شرکت ها باید در فواصل زمانی مشخص، ریسک ها و میزان اثر بخشی آنها را بررسی کنند. حال سوالی که مطرح میشود این است که، ایا این ارزیابی ها محدودیتی دارند و ایا  برای هر موقعیتی قابل استفاده هستند؟ 
ریسک ترکیبی از ضررها و احتمال به واقعیت پیوستن آنها است. هنگامی که مدیران تصمیم بگیرند که ارزیابی ریسک را به واقعیت نزدیک کنند، باید برای شناسایی خطرات و تهدید های احتمالی و ارزیابی احتمال وقوع ریسک و شدت مولفه های آن، دانش و اطلاعات کافی داشته باشند. علاوه براین، در صورتی که محدودیتی برای مدیریت ریسک وجود داشته باشد ، مدیران باید از خطا ها و یا شکست هایی که قبلا در این زمینه اتفاق افتاده، استفاده کنند.

علی رغم اینکه میتوان از مسیرهای مختلف برای ارزیابی ریسک استفاده کرد اما گاهی، دانش و تجربیات موجود در برخی از موقعیت های زمینه های تکنولوژی نوین ( مانند ارگانیسم هایی که به لحاظ ژنتیکی تعدیل شدند و سیستم های پیچیده متحول شده ) آنچنان اندک است که پیش بینی و ارزیابی وقایع منفی احتمالی دشوار میشود. بنابراین، ارزیابی ریسک در چنین محیط هایی باید هوشمندانه انجام شود تا محدودیت های موجود مانع کسب نتایج دلخواه نشوند. 

علاوه بر این، میتوان برای ارزیابی محدودیت های موجود در انواع پروژه ها، تحلیل های پیچیده قبلی و مواردی که ورای ارزیابی ریسک سیستماتیک هستند و به سازمان و جامعه آسیب وارد میکنند را بررسی کرده و بر اساس آنها در مورد ادامه آن ریسک تصمیم گرفت. همچنین، گاهی دانش و تجربیات موجود محدود و ناکافی بوده و از این نظر، پیش بینی و ارزیابی وقایع منفی کمی دشوار میشود و باید برای ارزیابی حوادث آینده بر منابع دیگر تکیه کرد.

همین حالا در دوره مدیریت ریسک شرکت کنید