آشنایی با دوره مدیریت MBA
آشنایی با دوره مدیریت MBA
با توجه به رشد روزافزون علم و آموزشهای کوتاه مدت، موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان با هدف بالا بردن سطح علمی و کمک به تحقق این امر مقاله آشنایی با دوره مدیریت MBA را تهیه و در دسترس علاقمندان قرار داده است .
مدیریت MBA چیست؟
MBAمخفف عبارت Master of Business Administration به معنی مهارت در مدیریت کسب وکار است؛ اما در اصطلاح، معنای وسیعتری دارد: MBA دوره ای آموزشی و کاربردی است که مجموعه گسترده ای از دانشها و مهارت های فردی و سازمانی را برای مدیریت سازما نها و پیشبرد کسب وکار در بر می گیرد.
خرید دوره مدیریت کسب و کار (MBA)
دوره MBA شاید شناخته شده ترین دورة تحصیلات تکمیلی در دنیاست. این دوره حاوی برنامه ای حرفه ای برای افرادی است که به کارآفرینی، کسب وکار، تجارت یا مدیریت مشغول اند.هدف اصلی دوره MBA توانمندسازیِ هرچه بیش تر افراد برای سِمت ها و شغلهای پرمسئولیت،به ویژه شغلهای مدیریتی است.متأسفانه، بسیاری بر این باورند که MBA همان «مدیریت بازرگانی » است و برای آموختن سایر رشته های مدیریت، از نوع عمومی یا صنعتی یا سازما نهای غیرانتفاعی، باید به سراغ رشته های دیگرِ مدیریتی رفت. این تصور تا حدی اشتباه است. درحقیقت، MBA توانایی مدیریت در هر مجموعه ای را به مدیران می دهد؛ به گونه ای که این دوره، اثربخشیِ لازم را برای ادارة انواع سازما نها و شرکت ها، ازجمله سازما نهای بازرگانی، اقتصادی، عمومی وغیره، در دانش آموختگان خود ایجاد می کند.
تفکر غلط بعدی دربارة MBA این است که فقط کسی دوره MBA را می گذراند که مدیری در سطح عالی است یا به زودی قرار است در چنین سِمتی گماشته شود. این درست است که دانش آموختة دورة مدیریت MBA به توانایی های مدیریتی مجهز شده است؛ اما از این توانایی می توان در تمام عرص ههای غیرمدیریتی بهره برد و آشکارا، هر فرد، در هر موقعیتی این امکان را دارد که از مهار تهای خود برای افزایش بهر ه وری کار، بهبود سبک زندگی و تغییر نگر شهای ذهنی خویش استفاده کند. دانش آموختگان MBA نیر وهایی اثرگذار و کارآمد می شوند که در افزایش بهر ه وری سازما نها تأثیر بسزایی می گذارند. افراد در طی این دوره، با تدوین و اجرای استراتژی،مدیریت اثربخش منابع انسانی، فنون ارتباطات و مذاکره، نظریه های مالی و سرمایه گذاری، مباحث رفتار سازمانی، اصول بازاریابی وفروش و همة دانستنی هایی آشنا می شوند که در مدیریت موفقِ مجموعه های انسانی بدان نیاز است.
تحصیل در دوره مدیریت MBA الزاماً به معنی تغییر شغل یا ادامه دادن مسیر شغلیِ گذشته نیست: گروهی از دانش آموختگان درزمینة کاری قبلیِ خود ادامة کار می دهند؛ با این تفاوت که وسعت دید و بهره وری کاری آنان افزایش چشمگیری یافته است. از طرف دیگر، گروه بیش تری از دانش آموختگان مدیریت MBA هم وارد فضا های جدید کاری می شوند؛ برای نمونه، شخصی که در رشتة مهندسی عمران تحصیل کرده و فعالیت کاری خود را در همین زمینه شروع کرده است، پس از آشنایی با مهارت های مدیریتی، می تواند با بهره وری افزون تری فعالیت خود را ادامه دهد یا اینکه مسیر شغلی خود را عوض کند و وارد حوزة کار جدیدی شود. برمبنای پژوهش های انجام گرفته در دانشگاه هارواردودانشگاه کنت بیش از ۵۰درصد از دانش آموختگان MBA شغل خود را عوض می کنند که این، نشان از آن دارد که دوره MBA با تغییر در دانش و بینش افرادوقرار گرفتن آنها در شبکه های اجتماعی جدید باعث تغییر در عملکرد و حتی زمینة فعالیت آنان می شود.
افزون بر این، امروزه می توان گفت دور ه های مدیریت MBA دامنة ملمو ستری از مهار تهای کاربردی و مفاهیم حرف های را در بر می گیرد و به شرکت کنندگان کمک می کند تا مهار تهای تیمی خود رابهبود بخشند. شناخت بیشترِ این مفاهیم و توسعة این مهار تها می تواند از دلایل رفتار کارکنان سازمانها و شیوة غلبه بر مشکلات پیشِ روی سازمان، درک بسیار بهتری برای مدیران فراهم آورد.
نباید انتظار داشت افرادی که به دورة MBA قدم می گذرانند، حتماً رشتۀ کارشناسی عالی، دستاور دهای تحقیقی، تجربة کاری موفق، موفقیتهای فوق العاده و مقاله ها و مصاحبه های ویژه ای داشته باشند. درواقع، ویژگی اصلی افراد موفق در MBA این است که انگیزة قوی، دانش شخصی، اهداف واقع گرایانة شغلی و عطش سیراب نشدنی به یادگیری و رشد دارند. اگر شما یکی از چنین افرادی هستید، MBA برای شما بسیار مناسب و کارساز خواهد بود.
تعریف و هدف از رشته مدیریت MBA
دوره کارشناسی ارشد مدیریت سازمان که معادل Master of Business Administration MBA است به منظور پرورش مدیران کارآمد برای اداره سازمان‌های اقتصادی – اجتماعی، تولیدی و خدماتی طراحی شده است. رشته MBA یا کارشناسی ارشد مدیریت حرفه ای بازرگانی چنانچه از نامش پیداست تنها مدیریت بازرگانی نیست، از آنجا که در ایران آموزش مدیریت به سه شاخه بازرگانی، صنعتی و دولتی تقسیم می‌شود برای اکثر متقاضیان این گمان پیش می‌آید که MBA تنها در بر گیرنده مباحث مدیریت بازرگانی است و به طور مثال برای مدیریت صنعتی باید به سراغ رشته دیگری رفت در حالی که این تصور کاملاً اشتباه است. MBA مدیریت Business است و Business یعنی کلیه عملیاتی که از تولید تا فروش و خدمات پس از فروش کالا یا خدمات را شامل می‌شود و به صورت مکرر اتفاق می‌افتد. برای رشته MBA حدود ۳۰ گرایش مختلف در کشور های مختلف تعریف شده است. اما چهار گرایش اصلی این رشته که تقریباً در همه دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند به شرح زیر است:
1- بازاریابی و مدیریت فروش ( Marketing)
2- مدیریت مالی و مدیریت مؤسسات مالی (Finance)
3- مدیریت تولید و سیستم‌های تولید و پروژه (Operation)
4- مدیریت منابع انسانی (Human Resources)
امروزه حتی MBA با گرایش‌هایی مانند تجارت الکترونیک و فن آوری اطلاعات نیز ارائه می‌شود که نشان از انعطاف پذیری بالا و نیاز روز افزون به فارغ‌التحصیلان این رشته است. متأسفانه امروزه بسیاری بدون توجه به محتوای MBA آن را با نام مدیریت سازمان می‌شناسند و تنها به بخش بسیار کوچکی از اهدافی که در این دوره بررسی می‌شود می‌پردازند.
اگر بخواهیم تعریفی دقیق‌تر از اهداف MBA داشته باشیم باید توجه داشت که هدف این دوره پذیرش فارغ‌التحصیلان دوره های کارشناسی در رشته های مختلف به خصوص رشته های فنی و مهندسی و پرورش افرادی است که قادر باشند در زمینه های ذیل انجام وظیفه نمایند:
۱ – اداره و راهبری مؤثر و کارآمد سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخشهای تولیدی، بازاریابی و فروش، اطلاعات و مالی
۲- ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان
۳- طراحی، هدایت و رهبری تحول در کل سازمان پس از کسب تجارب عملی در مدیریت
۴- کارآفرینی با ایجاد فعالیت‌های جدید در درون سازمان و یا ایجاد سازمان‌های جدید
۵- ارائه خدمات مشاوره ای و مطالعاتی در زمینه های مزبور به مدیران سازمان‌های اقتصادی و اجتماعی
این اهداف تقریباً” در تمام جهان یکسان هستند.
افرادی که در این دوره پذیرفته می‌شوند، حداقل دوره کارشناسی را در یکی از رشته های دانشگاهی گذرانده و با حوزه تخصصی دوره کارشناسی آشنائی پیدا کرده‌اند. این افراد پس از فراگرفتن دانش مدیریت و تمرین مهارت‌های مدیریتی در این دوره، نیروهای ارزنده ای خواهند شد که می‌توانند با ترکیب دانش تخصصی و مدیریتی خود در جهت تحقق هدف‌های بالا نقش مهمی در بهبود مدیریت جامعه ایفا نمایند.
زمینه های فعالیت فارغ‌التحصیلان مدیریت MBA
فارغ‌التحصیلان این دوره با فراگیری دانش و فنون مدیریت و البته کسب تجربه عملی، قادر خواهند بود در زمینه های ذیل فعالیت نمایند:
• اداره امور واحدهای ستادی سازمان‌های تولیدی و اجتماعی در جهت کمک به مدیران این سازمانها برای اداره مؤثرتر سازمان‌های خود
• اداره و راهبری مؤثر و کارآمد یک سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخشهای تولید، تحقیق و توسعه، مالی، فروش، پرسنلی و اطلاعات
• ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان با تجدید تشکیلات، رویه‌ها و شیوه های اداری آن بخش
• کارآفرینی در یک سازمان برای شروع فعالیت‌های جدید یا ایجاد و اداره سازمان‌های جدید
• طراحی تحول در کل یک سازمان و رهبری و هدایت تحولات کلی بعد از کسب تجربیات مدیریتی
بررسی آماری شرکت کنندگان در دوره مدیریت MBA
اگر به آمار و ارقامی دقت کنیم که دربارۀ MBA منتشر می‌شود، متوجه می‌شویم که دورة MBA برای یک رشته، سن، شغل یا گروه خاص طراحی نشده است. امروزه، MBA آن‌چنان در رشتههای مختلف دانشگاهی نفوذ کرده که هرکدام از این رشته‌‌ها تبدیل به یکی از گرایش‌های MBA شده است. خوشبختانه نتایج به‌دست‌آمده از برگزاری دوره‌های MBA با گرایش‌های مختلف، برای افرادی از گروههای مختلف، چنان موفقیت‌آمیز بوده است که هر روز به تعداد داوطلبان این دوره افزوده می‌شود. در مصاحبه با گروهی از دانش‌آموختگان MBA به این نتیجه رسیدیم که پس از اتمام دوره، ۸۸درصد رضایت شغلی در افراد و ۶۰درصد رضایت در کارفرمایان ایجاد شده است.
آنچه دانش‌آموختگان MBA می‌گویند
یکی از مسائلی که افراد از هنگام ورود به دورۀ MBA به آن فکر می‌کنند این است که این دوره چه ارزشی برایشان ایجاد خواهد کرد. ظاهراً نظر دانش‌آموختگان MBA دربارۀ این دوره، کمکی مؤثر در تصمیم‌گیری شما برای ورود به دورۀ MBA است.
بررسی‌‌ها ما را به این نتیجه رساند که باوجود پیش‌زمینه‌های گوناگون و دانشگاه‌ها و اهداف شغلی مختلف، بیشترِ دانش‌آموختگان MBA معتقدند که این دوره و مدرک آن دارای ارزش بسیاری است. اغلب آنان می‌گویند که دستاوردهای آموزش MBA برایشان رضایت‌بخش بوده و اظهار کرده‌اند که بعد از طی دورۀ MBA فرصت‌‌های شغلی بی‌شماری برایشان ایجاد شده و حقوقشان بیش‌ازپیش افزایش یافته است.
سالانه، شورای پذیرش مدیران دانش‌آموخته از هزاران دانش‌آموختۀ دارای مدرک MBA نظرسنجی می‌کند و پرسش‌هایی ازاین‌دست از آنان می‌پرسد:
۱. از دورۀ MBA و شغل بعد از این دوره چه انتظارهایی دارید؟
۲. از این دوره چقدر راضی بوده‌اید؟
۳. چه مسیر‌های شغلی برای خود انتخاب کرده‌اید؟
آنچه در ادامه می‌خوانید، براساس اطلاعات گرفته‌شده از ۵۳۰۰ دانش‌آموختۀ MBA در سال ۲۰۰۸ است که در نظرسنجی جهانیِ دانش‌آموختگان MBA شرکت کرده‌اند. این افراد را دانش‌آموختگان دوره‌های MBA تمام‌وقت، پاره‌وقت و اجرایی (EMBA)، از مدارس و مؤسسات سراسر دنیا تشکیل می‌دهند.
دومین منبع ما در این فصل، آمار‌ها و اطلاعاتی است که فایننشال‌تایمز (FT) به‌صورت سالیانه ارائه می‌دهد.
حدود ۹۰درصد از شرکت‌کنندگان، از رشتههای غیرمدیریتی هستند و این، نشان‌دهندۀ استقبال دانش‌آموختگان رشتههای مختلف، از مدیریت MBA است.
اگر رشتههای مختلف مهندسی، صنایع و علوم‌پایه را در یک گروه قرار دهیم، مجموعاً به ۴۳۵ نفر می‌رسند که بیش از ۵۰ درصدِ داوطلبان را تشکیل می‌دهد. همیشه، استقبال مهندسان از دورۀ MBA فراوان بوده است. همچنین، حدود ۶۰ نفر از شرکت‌کنندگان از گروههای پزشکی هستند که در جای خود جالب‌توجه است.
مشارکت افرادی با کارشناسی هنر (۲۰ نفر) و حقوق و علوم‌سیاسی (۱۶ نفر) هم جای تأمل و بررسی دارد.
می‌بینیم که میزان تحصیلاتِ اکثریت مطلق شرکت‌کنندگان در دوره‌های MBA، ۸۰ درصد، در سطح کارشناسی است.
تعداد داوطلبان سطح کارشناسی‌ارشد و دکتری، یعنی۹۶ نفر، نیز درخور توجه است.
طبق آمار فایننشال‌تایمز، در سطح بین‌المللی، حدود ۶۵ درصدِ دانش‌آموختگان دورۀ MBA را مردان و حدود ۳۵ درصدِ آنان را زنان تشکیل می‌دهد:
با توجه به اینکه درصدِ دانش‌آموختگان زن در دورۀ MBA در ایران ۳۰درصد و در سطح بین‌المللی ۳۵ درصد است، ترکیب شرکت‌کنندگان ازنظر جنسیت در ایران با آمارهای بین‌المللی حدوداً مطابقت دارد و این نشان‌دهندۀ استقبال نسبتاً خوب زنان از دورۀ MBA در سال‌های اخیر است. این استقبال روبه‌افزایش است؛ زیرا هم علاقۀ خود زنان به این رشته بیشتر می‌شود و هم مدارس کسب‌وکار رقابت بیشتری به جذب دانشجویان زن پیدا کرده‌اند.
بنابراین، گواهینامه MBA می‌تواند برای هم مردان و هم زنان کارساز باشد و در‌هایی به روی شما بگشاید که هرگز از وجود آنها خبر نداشتید. MBA جزو رشته‌هایی است که از انعطاف‌پذیری فراوانی برخوردار است: این مهم نیست که در چه صنعتی، با چه سِمتی و با چه جنسیتی وارد این دوره می‌شوید؛ به‌هرحال نتیجۀ مطلوب را به‌دست خواهید آورد. اگر شما فقط به دلیل زن‌بودنِ خود وارد این دوره نمی‌شوید، باید بدانید که صد‌ها زن پس از گذراندن MBA توانسته‌‌‌‌‌اند کسب‌وکار شخصی برای خود ایجاد کنند.
میانگین سنّی شرکت‌کنندگان در دورۀ MBA طبق آمارهای بین‌المللیِ FT ۳۰ سال است؛ درحالی‌که میانگین سنّی شرکت‌کنندگان در دورۀ MBA در مؤسسۀ آموزش‌عالی بهار ۳۵ سال است؛ یعنی ۵ سال بیشتر. این، نشان‌دهندۀ شرکت‌کردن افرادی با تجربۀ بیشتر در دوره‌های MBA در ایران است.
۶/۲ درصد شرکت‌کنندگان، کمتر از ۲۵ سال سن دارند که نشان‌دهندۀ استقبال‌نکردن یا پذیرفته‌نشدنِ افراد بدون‌تجربه در این دوره‌هاست. حدود ۷۰ درصدِ شرکت‌کنندگان میانگین سنّی ۲۵ تا۴۰ دارند و بیش از ۲۱ درصد از آنان، دارای سنّ بیش از ۴۰ سال‌اند که در نوع خود، جالب‌توجه است. بیشترِ این افراد از مدیران‌ارشد میباشند.
سوابق کاری تا زمان حضور در دوره مدیریت MBA
بیشتر دانشگاه‌های دنیا بین ۳تا ۵ سال سابقۀ کاری را به‌عنوان یکی از شروط پذیرش افراد در دورۀ MBA مطرح کرده‌اند. این موضوع به‌دلیل آمادگی قبلیِ داوطلبان برای فراگیریِ بهتر مطالب و احساس نیاز آنان به یادگیری مطالب جدیدِ مندرج در دوره است. در مؤسسۀ آموزش‌عالی بهـار نیز داشتن دست‌کم ۳سال سابقۀ کاری، یکی از شروط ورود به دوره محسوب می‌شود؛ البته میانگین سابقۀ کاری شرکت‌کنندگان بسیار بیشتر از این حد است.
در مؤسسۀ بهـار ترکیب سابقۀ کاری دانشجویان MBA قبل از ورود به دوره به‌این‌ترتیب بود:
۳۰درصد متقاضیان سابقۀ کاری ۳تا ۵ سال دارند؛ ۴۰درصد متقاضیان سابقۀ کاری ۵ تا ۱۴ سال دارند؛
۳۰درصد متقاضیان سابقۀ کاری بالای ۱۴ سال دارند.
با نگاهی به آمارهای مذکور به این نکته پی می‌بریم که در مؤسسۀ بهار، میانگین تجربۀ متقاضیان (۹سال تجربۀ کاری، با میانگین سنّی ۳۵سال) بسیار بیشتر از میانگین جهانی بود (۳ تا ۵ سال تجربۀ کاری، با میانگین سنّی ۳۰ سال). این موضوع می‌تواند هم نشانی از جذابیت و مؤثر‌بودن این دوره برای افرادِ باتجربه باشد و هم دلیلی بر این واقعیت که چون رشتۀ جدیدی وارد ایران شده است، نیاز انباشته شد‌ه‌ای برای ورود به این دوره، از سال‌ها قبل، شکل گرفته است.
بررسی شرکت‌کنندگان MBA از منظر سوابق مدیریتی
بررسی این موضوع پیچیدگی‌‌های زیادی داشت: اشخاصی به ما مراجعه می‌کردند که از لحاظ سازمانی، مدیر نبودند؛ اما تصور مدیریت برای سِمت خود داشتند. از آن‌سو، چه بسیار افرادی در مصاحبه حاضر می‌شدند که مدیر بودند، اما ترجیح می‌دادند که خود را مدیر معرفی نکنند. باوجود این، پس از بررسی‌های لازم، به این نتیجه رسیدیم که در مجموع حدود ۴۰ درصدِ افراد شرکت‌کننده سِمت مدیریتی داشتند. ترکیب شرکت کنندگان ازنظر ردۀ سازمانی به این شکل بود:
۳۰ درصد کارشناسان سازمانی؛ ۳۰ درصد سرپرست؛ ۳۰ درصد مدیران میانی یا مدیران ارشد؛ ۱۰ درصد مدیران کسب‌وکار‌های شخصی. همچنین، بسیاری از افرادی که در دوره شرکت کرده‌اند، در مسیر شغلیِ روبه‌رشدی قرار دارند که به سِمت‌های مدیریتی ختم می‌شود.
چنان‌که می‌بینیم، تعداد شرکت‌کنندگانِ بخش خصوصی (۷۵درصد) سه‌برابرِ شرکت‌کنندگانِ بخش دولتی (۲۵درصد) است. تحلیل این موضوع را به خوانندگان واگذار می‌کنیم. البته، در سال‌های اخیر استقبال بخش دولتی از این دوره‌ها به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در گذشته، این تصور وجود داشت که MBA همان مدیریت بازرگانی است و تنها اشخاصی که برای خود کسب‌وکار دارند یا در بخشهای خصوصی فعالیت می‌کنند، به آن نیاز دارند. خوشبختانه، این باورِ اشتباه درحال تغییر است و مراکز دولتی و عمومی بسیاری، ازجمله شهرداری‌ها، بیمارستان‌ها و وزارت‌‌‌خانه‌‌های مختلف، از این دوره استقبال می‌کنند.
مقاله ای که با عنوان آشنایی با دوره مدیریت MBA مطالعه کردید ، توسط کارشناسان واحد تحقیق و توسعه موسسه آموزش عالی آزاد فن پردازان تدوین گردیده است .
منبع
مرکز تخصصی مدیریت MBA ایران- پارسیان بلاگ